Thursday, 16 October 2025

ЁЯМН рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╢рд░ूрдо рдЙрдж्рдпोрдЧ (International Mushroom Industries

ЁЯМН рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╢рд░ूрдо рдЙрдж्рдпोрдЧ (International Mushroom Industries)

1️⃣ рд╕ाрд░ांрд╢ (Executive Summary)

рдорд╢рд░ूрдо рдЙрдж्рдпोрдЧ рдЕрдм рдПрдХ рд╕ीрдоिрдд рдЦेрддी рдирд╣ीं рд░рд╣ा। рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдпрд╣ рдПрдХ рдмрд╣ु-рдЕрд░рдм рдбॉрд▓рд░ рдХा рдЙрдж्рдпोрдЧ рдмрди рдЪुрдХा рд╣ै рдЬो рдЦाрдж्рдп, рдФрд╖рдзीрдп, рдкोрд╖рдг, рдФрд░ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдирд╡ाрдЪाрд░ों рдХा рдХेंрдж्рд░ рд╣ै।
2024–2025 рдоें рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдорд╢рд░ूрдо рдмाрдЬाрд░ рдХा рдЕрдиुрдоाрди 64–72 рдЕрд░рдм рдЕрдоेрд░िрдХी рдбॉрд▓рд░ рдХे рдмीрдЪ рд╣ै рдФрд░ 2030 рддрдХ рдпрд╣ 100 рдЕрд░рдм рдбॉрд▓рд░ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдоुрдЦ्рдп рд╡ृрдж्рдзि рдХा рдХाрд░рдг —
ЁЯМ▒ рдк्рд▓ांрдЯ-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░ोрдЯीрди рдХी рдмрдв़рддी рдоांрдЧ
ЁЯТК рдФрд╖рдзीрдп рд╡ рдлंрдХ्рд╢рдирд▓ рдорд╢рд░ूрдо рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рд╡ृрдж्рдзि
ЁЯПн рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдЖрдзाрд░िрдд рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдЙрдд्рдкाрджों рдХा рд╡िрдХाрд╕
⚙️ рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рд╡ рдХ्рд▓ाрдЗрдоेрдЯ рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рд╕िрд╕्рдЯрдо्рд╕ рдоें рд╕ुрдзाрд░

2️⃣ рдмाрдЬाрд░ рдХा рдЖрдХाрд░ рдФрд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЦंрдб (Market Size & Segments)

рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдоूрд▓्рдп (2024–2025): ~64–72 рдЕрд░рдм рдЕрдоेрд░िрдХी рдбॉрд▓рд░

рдлंрдХ्рд╢рдирд▓/рдФрд╖рдзीрдп рдорд╢рд░ूрдо: рд▓ाрдпрди рдоेрди, рд░ीрд╢ी, рдЪाрдЧा, рдХॉрд░्рдбिрд╕ेрдк्рд╕, рдЯрд░्рдХी рдЯेрд▓ рдЖрджि рдХी рдоांрдЧ рддेрдЬ़ी рд╕े рдмрдв़ рд░рд╣ी рд╣ै।

рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ / рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдордЯेрд░िрдпрд▓ рдФрд░ рдоाрдЗрдХोрдк्рд░ोрдЯीрди: рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг-рдЕрдиुрдХूрд▓ рд▓ेрджрд░, рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рд╡ рдоांрд╕ рд╡िрдХрд▓्рдк рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ।

3️⃣ рдЙрдд्рдкाрджрди рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡िрддрд░рдг (Production Geography & Volumes)

рдЪीрди рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╣ै — рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЙрдд्рдкाрджрди рдХा рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╣िрд╕्рд╕ा рд╡рд╣ीं рд╕े рдЖрддा рд╣ै।

рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЗрдЯрд▓ी, рдкोрд▓ैंрдб, рдиीрджрд░рд▓ैंрдб, рдЬाрдкाрди, рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖрджि рджेрд╢ों рдХा рд╕्рдеाрди рд╣ै।

рдХुрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рдЙрдд्рдкाрджрди: рдорд╢рд░ूрдо рдФрд░ рдЯ्рд░рдлрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ рд▓рдЧрднрдЧ 40–45 рдоिрд▓िрдпрди рдЯрди рдк्рд░рддि рд╡рд░्рд╖।

4️⃣ рдоूрд▓्рдп рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा (Value Chain)

1️⃣ рд╕्рдкॉрди рдЙрдд्рдкाрджрди (Spawn Production) – рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рд╕्рдкॉрди рд╕े рд░ोрдЧ-рдк्рд░рддिрд░ोрдзрдХ рд╡ рдЙрдЪ्рдЪ рдЙрдкрдЬ।
2️⃣ рд╕рдм्рд╕рдЯ्рд░ेрдЯ/рдХंрдкोрд╕्рдЯ рдЙрдд्рдкाрджрди – рдлॉрд░्рдоूрд▓ेрд╢рди рдФрд░ рдЬैрд╡िрдХ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг।
3️⃣ рдЗрдиोрдХ्рдпूрд▓ेрд╢рди рд╡ рдЗрди्рдХ्рдпूрдмेрд╢рди – рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рдФрд░ рддाрдкрдоाрди рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдХ।
4️⃣ рдл्рд░ूрдЯिंрдЧ / рд╣ाрдЙрд╕िंрдЧ – рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдЖрд░्рдж्рд░рддा, CO₂, рд╡ेंрдЯिрд▓ेрд╢рди рдФрд░ рд░ोрд╢рдиी।
5️⃣ рдХрдЯाрдИ рдФрд░ рдкोрд╕्рдЯ-рд╣ाрд░्рд╡ेрд╕्рдЯ рдк्рд░ोрд╕ेрд╕िंрдЧ – рд╢ीрдШ्рд░ рдХोрд▓्рдб рд╕्рдЯोрд░ेрдЬ рдпा рд╕ुрдЦाрдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा।
6️⃣ рд╡ैрд▓्рдпू рдПрдбिрд╢рди (рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг) – рдб्рд░ाрдИ рдкाрдЙрдбрд░, рдПрдХ्рд╕рдЯ्рд░ैрдХ्рдЯ, рдкेрдп рдпा рдФрд╖рдзीрдп рдЙрдд्рдкाрджों рдоें рд░ूрдкांрддрд░рдг।
7️⃣ рд╡िрддрд░рдг рдФрд░ рд╡िрдкрдгрди (Distribution & Retail) – рд╕ुрдкрд░рдоाрд░्рдХेрдЯ, рдСрдирд▓ाрдЗрди, рдлूрдб рд╕рд░्рд╡िрд╕ рдФрд░ рд╣ेрд▓्рде рд╕рдк्рд▓ीрдоेंрдЯ्рд╕ рдЪैрдирд▓।

5️⃣ рддрдХрдиीрдХी рдирд╡ाрдЪाрд░ рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (Technology & R&D Hotspots)

ЁЯФ╣ рдСрдЯोрдоेрд╢рди рд╡ рдк्рд░िрд╕ीрдЬрди рдХ्рд▓ाрдЗрдоेрдЯ рдХंрдЯ्рд░ोрд▓
ЁЯФ╣ рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╕्рдкॉрди рд╡ рд╕्рдЯ्рд░ेрди рдбेрд╡рд▓рдкрдоेंрдЯ
ЁЯФ╣ рдПрдХ्рд╕рдЯ्рд░ैрдХ्рд╢рди рд╡ рд╕्рдЯैंрдбрд░्рдбाрдЗрдЬेрд╢рди рддрдХрдиीрдХ
ЁЯФ╣ рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдЖрдзाрд░िрдд рдмाрдпो-рдоैрдЯेрд░िрдпрд▓्рд╕
ЁЯФ╣ рд╡рд░्рдЯिрдХрд▓ рд╡ рдЕрд░्рдмрди рдлाрд░्рдоिंрдЧ рдоॉрдбрд▓

6️⃣ рд╡्рдпाрдкाрд░, рдиिрдпрдо рдФрд░ рдиिрдпрдорди (Trade & Regulation)

рдоुрдЦ्рдп рдиिрд░्рдпाрддрдХ: рдЪीрди, рдиीрджрд░рд▓ैंрдб, рдкोрд▓ैंрдб, рдЬाрдкाрди।

рдиिрдпाрдордХ рдкрд╣рд▓ू:

рдпूрд░ोрдк/рдпूрдХे рдоें рд╣ेрд▓्рде рдХ्рд▓ेрдо्рд╕ рдХрдб़े рдиिрдпрдоों рдХे рддрд╣рдд рдЖрддे рд╣ैं।

рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें “рд╕рдк्рд▓ीрдоेंрдЯ” рд╢्рд░ेрдгी рдХे рддрд╣рдд рдбीрдПрд╕рдПрдЪрдИрдП (DSHEA) рдиिрдпрдо рд▓ाрдЧू рд╣ैं।

рдЙрдд्рдкाрдж рд▓ेрдмрд▓िंрдЧ рдоें рд░ोрдЧ-рдЙрдкрдЪाрд░ рджाрд╡ा рддрднी рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬрдм рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХ्рд▓िрдиिрдХрд▓ рдЕрдз्рдпрдпрди рд╣ो।

7️⃣ рдмाрдЬाрд░ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпाँ (Market Trends)

ЁЯУИ рдк्рд▓ांрдЯ-рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░ोрдЯीрди рдХी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा
ЁЯТК рд╣ेрд▓्рде рд╡ рд╡ेрд▓рдиेрд╕ рдЖрдзाрд░िрдд “рдПрдбाрдк्рдЯोрдЬेрди” рдорд╢рд░ूрдо (рд░ीрд╢ी, рд▓ाрдпрди рдоेрди, рдХॉрд░्рдбिрд╕ेрдк्рд╕)
♻️ рдЯिрдХाрдК рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рд╡ рд▓ेрджрд░ рд╡िрдХрд▓्рдк
ЁЯЫТ рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕ोрд░्рд╕िंрдЧ рд╡ рдЯ्рд░ेрд╕िрдмिрд▓िрдЯी рдХी рдмрдв़рддी рдоांрдЧ

8️⃣ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЬोрдЦिрдо (Risks)

⚠️ рд╕्рдкॉрди рдпा рд╕рдм्рд╕рдЯ्рд░ेрдЯ рд╕ंрдХ्рд░рдордг (Contamination)
⚠️ рд╕рдк्рд▓ाрдИ рдЪेрди рд╡्рдпрд╡рдзाрди
⚠️ рдиिрдпाрдордХ рдЕрдиुрдкाрд▓рди рд╡ рд╣ेрд▓्рде рдХ्рд▓ेрдо рд╕ीрдоाрдПं
⚠️ рдХुрд╢рд▓ рд╢्рд░рдоिрдХों рдХी рдХрдоी
⚠️ рддाрдЬे рдорд╢рд░ूрдо рдХी рдХрдо рд╢ेрд▓्рдл рд▓ाрдЗрдл

9️⃣ рд▓ाрднрджाрдпрдХ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдоॉрдбрд▓ (Business Models)

ЁЯТб рдХрдоोрдбिрдЯी рдк्рд░ोрдбрдХ्рд╢рди (рдмрдЯрди/рдСрдпрд╕्рдЯрд░) – рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рдЙрдкрдЬ рддрдХрдиीрдХ।
ЁЯТб рдлंрдХ्рд╢рдирд▓/рди्рдпूрдЯ्рд░ाрд╕्рдпूрдЯिрдХрд▓ рдЙрдд्рдкाрдж – рдПрдХ्рд╕рдЯ्рд░ैрдХ्рдЯ, рдб्рд░िंрдХ, рдкाрдЙрдбрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдоाрд░्рдЬिрди।
ЁЯТб рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдордЯेрд░िрдпрд▓्рд╕ – рд▓ेрджрд░, рдкैрдХेрдЬिंрдЧ, рдмिрд▓्рдбिंрдЧ рдордЯेрд░िрдпрд▓्рд╕ рдХे рд╡िрдХрд▓्рдк।
ЁЯТб рдЕрд░्рдмрди рдоाрдЗрдХ्рд░ो-рдлाрд░्рдоिंрдЧ – рд╕्рдеाрдиीрдп рдмाрдЬाрд░ों рдХे рд▓िрдП рддाрдЬा рдЙрдд्рдкाрджрди।
ЁЯТб рд╕рд░्рд╡िрд╕ рд╕ेрдХ्рдЯрд░ – рд╕्рдкॉрди рд▓ैрдм, рдХंрдкोрд╕्рдЯिंрдЧ, рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдФрд░ рдХंрд╕рд▓्рдЯेंрд╕ी।

10️⃣ рдиिрд╡ेрд╢ рдФрд░ рдиीрддि рд╕ुрдЭाрд╡ (Recommendations)

рдЙрдд्рдкाрджрдХों рдХे рд▓िрдП:
✔️ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рд╕्рдкॉрди рд╕े рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрд░ें।
✔️ рд╕рдм्рд╕рдЯ्рд░ेрдЯ рдлॉрд░्рдоूрд▓े рдХो рд╕्рдЯैंрдбрд░्рдб рдмрдиाрдПं।
✔️ рдХंрдЯैрдоिрдиेрд╢рди рджрд░ <5% рд░рдЦें।
✔️ рд╡ैрд▓्рдпू рдПрдбिрд╢рди (рдб्рд░ाрдИ/рдПрдХ्рд╕рдЯ्рд░ैрдХ्рдЯ) рд╕े рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд▓ाрдн рдЬोрдб़ें।

рдЙрдж्рдпрдоिрдпों рдХे рд▓िрдП:
✔️ рдпूрдиिрдХ рдк्рд░ोрдбрдХ्рдЯ рд╡ рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдп рд╕ोрд░्рд╕िंрдЧ рдХрд╣ाрдиी рдмрдиाрдПं।
✔️ рд╣ेрд▓्рде рдХ्рд▓ेрдо рд╕े рдмрдЪें рдпा рдХ्рд▓िрдиिрдХрд▓ рдк्рд░рдоाрдг рдЬोрдб़ें।
✔️ рд╕्рдеाрдпी рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рд╡ рдЯ्рд░ेрд╕िрдмिрд▓िрдЯी рдЕрдкрдиाрдПं।

рдиिрд╡ेрд╢рдХों рдХे рд▓िрдП:
✔️ рддाрдЬे рдЙрдд्рдкाрджрдХ (Agri risk) рдФрд░ рддрдХрдиीрдХी (R&D) рдиिрд╡ेрд╢ рдоें рдЕंрддрд░ рд╕рдордЭें।
✔️ рдЪрд░рдгрдмрдж्рдз рдиिрд╡ेрд╢ рдиीрддि рдЕрдкрдиाрдПं।

рдиीрддि рдиिрд░्рдоाрддाрдУं рдХे рд▓िрдП:
✔️ рд╕्рдкॉрди/рд╕्рдЯ्рд░ेрди R&D рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рджें।
✔️ рдиिрд░्рдпाрдд рдЕрд╡рд╕ंрд░рдЪрдиा рд╡ рдХोрд▓्рдб рдЪेрди рдХो рд╕ुрджृрдв़ рдХрд░ें।
✔️ рдоाрдирдХीрдХрд░рдг рд╡ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдПं рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ें।

11️⃣ рдПрдХ्рд╕рдкोрд░्рдЯ/рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдк्рд░ोрдбрдХ्рд╢рди рдХे рд▓िрдП 10-рдкॉрдЗंрдЯ рдЪेрдХрд▓िрд╕्рдЯ

1. рдк्рд░рдоाрдгिрдд рд╕्рдкॉрди рдЖрдкूрд░्рддिрдХрд░्рддा рддрдп рдХрд░ें।


2. 3 рдмैрдЪ рдЯ्рд░ाрдпрд▓ рдоें рдЙрдкрдЬ рд╡ рд╕ंрдХ्рд░рдордг рдХा рд░िрдХॉрд░्рдб рд░рдЦें।


3. рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╡ рд╕ेंрд╕рд░ рд╕िрд╕्рдЯрдо рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ें।


4. рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рд╡ рд╕्рдЯрд░рд▓ाрдЗрдЬ़ेрд╢рди SOP рдЕрдкрдиाрдПं।


5. рдб्рд░ाрдИंрдЧ рдпा рдХोрд▓्рдб рдЪेрди рд╕ुрд╡िрдзा рд░рдЦें।


6. HACCP рдЬैрд╕े рдлूрдб рд╕ेрдл्рдЯी рдк्рд░рдоाрдгрдкрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें।


7. рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рдФрд░ рд╢ेрд▓्рдл рд▓ाрдЗрдл рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ें।


8. рд▓рдХ्рд╖्рдп рдмाрдЬाрд░ рдХे рд▓ेрдмрд▓िंрдЧ рдХाрдиूрди рдЬाрдиें।


9. рдЯ्рд░ेрд╕рдмिрд▓िрдЯी рд▓ॉрдЧ рдмрдиाрдП рд░рдЦें।


10. рд░ेрд╕्рддрд░ां/рдЦрд░ीрджाрд░ों рдХे рд╕ाрде B2B рдЯ्рд░ाрдпрд▓ рд╢ुрд░ू рдХрд░ें।

12️⃣ рднрд╡िрд╖्рдп рдХी 5 рдмрдб़ी рд╕ंрднाрд╡рдиाрдПँ (Future Opportunities)

1️⃣ рдХ्рд▓िрдиिрдХрд▓ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЖрдзाрд░िрдд рдлंрдХ्рд╢рдирд▓ рдорд╢рд░ूрдо рдЙрдд्рдкाрдж
2️⃣ рдоाрдЗрд╕ीрд▓िрдпрдо рдЖрдзाрд░िрдд рдмाрдпोрдбिрдЧ्рд░ेрдбेрдмрд▓ рдкैрдХेрдЬिंрдЧ
3️⃣ рдоांрд╕ рд╡िрдХрд▓्рдк рдХे рд░ूрдк рдоें рдоाрдЗрдХोрдк्рд░ोрдЯीрди рдЙрдд्рдкाрджрди
4️⃣ рдЬेрдиेрдЯिрдХ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдЖрдзाрд░िрдд рдЙрдЪ्рдЪ-рдФрд╖рдзीрдп рд╕्рдЯ्рд░ेрди
5️⃣ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдоॉрдиिрдЯрд░िंрдЧ рд╡ рдПрдЖрдИ-рдЖрдзाрд░िрдд рдЙрдд्рдкाрджрди рдк्рд░рдгाрд▓ी

No comments:

Post a Comment